Zusters en broeders,
Het feest van de Heilige Familie, dat is wat we vandaag vieren. En familie - of gezin: we weten wat dat is, want we leven er zelf tussen. Maar of wij of anderen een heilige familie of een heilige gezin vormen, is zeer de vraag. Want heilig wil zeggen: liefdevol, alles geven voor elkaar, voorbeeldig in hart en ziel, volmaakt, zonder fouten of gebreken en ga maar door. Nee, ik denk niet dat wij zulke mensen zijn, en ik denk ook niet dat veel andere gezinnen en andere families helemaal aan al die mooie woorden beantwoorden. Ik denk dat we eerder de vraag moeten stellen: waar staan wij, waar staan andere gezinnen in deze tijd?
En ik heb daarbij de indruk dat het er niet makkelijker, maar dikwijls moeilijker op geworden is. Veel gezinnen zijn gebroken, er zijn gemengde gezinnen en nieuwe gezinnen, en er zijn alleenstaande vaders en moeders. Soms lezen of horen we verhalen over vaders die vreselijke dingen doen met hun kinderen, of moeders die hun jonge dochters tot prostitutie dwingen. Soms voeden ouders hun kinderen op tot diefstal, overval en geweld, alsof dat hun plicht is. Er zijn volwassenen die breken met hun ouders, zomaar, zonder reden. Er zijn anderen die hun oud geworden ouders misbruiken, geweld op hen plegen of beroven.
Maar er zijn vooral gezinnen met liefde en vrede, met begrip en volharding, met zachtheid en geduld, met inzet en begrip. Paulus gebruikt die woorden zo mooi in de eerste (tweede) lezing, en hij voegt eraan toe: ‘Verdraag elkaar en vergeef elkaar als iemand een ander iets te verwijten heeft.’ En hij zegt ook: ‘Zoals de Heer u vergeven heet, zo moet ook gij vergeven.’ Het zijn kernwoorden en kernhoudingen van elk gezinsleven en van elk menselijk leven: liefde, zachtheid, geduld, verdraagzaamheid, vergevensgezindheid … Gezinnen en relaties die daarop gebouwd zijn, kunnen niet stuk gaan, integendeel, ze groeien in vrede en geluk.
En vandaag, bij het feest van de Heilige Familie, kunnen we ons ook de vraag stellen: Was het gezin van Maria, Jozef en Jezus op al die mooie woorden gebouwd? Was het een modelgezin zonder problemen? Ik denk dat we beter weten. Kerstmis is nog maar een paar dagen voorbij. Toen vierden we de geboorte van Jezus. En waar werd hij geboren? Niet veilig thuis in Nazareth, maar in Bethlehem, in een stal, want er was nergens plaats voor hen. En zijn ouders werden niet gelukgewenst door hooggeplaatst volk, maar door herders die ergens in de buurt ’s nachts op de veekuddes van rijke mensen moesten letten. Ook vreemdelingen kwamen hen bezoeken, wijze mannen van ergens in het oosten. Maar toen was het geluk voorbij, toen kwam de dreiging van Herodes, en daarbij valt iets heel sterk op: Jozef doet gewoon wat de Heer vraagt. Het is niet voor het eerst dat hij dat doet, dat hoorden we vorige week al. Toen hij merkte dat Maria zwanger was, zonder dat hijzelf de vader kon zijn, geloofde hij dat ze een kind droeg van de heilige Geest. Hij begreep daar niets van, maar aanvaardde het, en hij deed wat hem werd gevraagd. Dat doet hij ook vandaag. Wellicht begrijpt hij ook nu niet wat er gebeurt of dreigt te gebeuren. Waarom wil Herodes het kind vermoorden? Maar hij vraagt geen antwoord, het enige wat telt is de vreedzame veiligheid van zijn gezin. Dus wijkt hij uit naar veiliger oorden.
En nu is de vraag of wij dat ook niet best zouden doen: gewoon leven zoals de Heer ons vraagt. Niet puur leven om wat we zelf willen, om geld en bezit, om ontspanning en genot, maar leven naar zijn beeld en gelijkenis. Zoals Hij ons geschapen heeft. Dat zou liefde zijn, want God is liefde. Dat zou verdraagzaamheid zijn, want God veroordeelt niet. Dat zou zachtheid en tederheid zijn, want God is goedheid. Dat zou vrede zijn, want God is vrede, zoals Hij liefde is.
Zusters en broeders, hoe heerlijk zou het zijn als alle mensen zouden willen leven zoals God het zich droomde bij zijn schepping. Hoe vol liefde en vrede zouden gezinnen zijn. Hoe gelukkig het leven in de wereld. Dat het zo moge zijn voor ons en alle gezinnen: dat we mensen, dat we gezinnen zouden worden die geleid worden door de liefde en de vrede van de Heer. Amen.