- Eerste lezing: Apocalyps 7, 2-4.9-14
- Evangelie: Matteus 5, 1-12
‘Zalig de armen van geest, want aan hen behoort het Rijk der hemelen.’
Zusters en broeders, misschien vragen we ons af wat we daaronder moeten verstaan. Wel, de getrouwden onder ons ondervinden perfect, of hebben perfect ondervonden, wat het is. Tenminste, als ze trouw zijn of trouw geweest zijn aan hun trouwbelofte. Want toen hebben ze beloofd: ‘Ik wil je man / ik wil je vrouw zijn en ik beloof je trouw te blijven in goede en kwade dagen, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid. Ik wil je liefhebben en waarderen al de dagen van mijn leven.’ Dat is een heel mooie belofte, en je moet echt arm van geest zijn om ze te houden.
Arm van geest betekent immers niet dat je een arm schaap bent, of iemand die zo min begaafd is dat je niet voor jezelf kunt zorgen. Wat het wel betekent, is dat je bereid bent je leven af te stemmen op de God van liefde. En als je dat doet, probeer je liefdevol door het leven te gaan, ben je nederig en eenvoudig van hart, houd je rekening met anderen en luister je naar hen. Je probeer ook een goede echtgenoot, een goede moeder of een goede vader te zijn. En je bent betrouwbaar, je meent wat je zegt en je doet wat je belooft. Je laat je niet leiden door egoïsme en eigenliefde, maar door liefde en inzet voor je partner, je kinderen, je familie, je medemensen. En je hebt aandacht voor elkaars noden, wat die ook mogen zijn, en ook aandacht voor arme, zieke, noodlijdende mensen. Kortom, je probeert te leven naar dat ene gebod van Jezus: Bemin God bovenal, en je naaste gelijk jezelf.
Daartoe nodigt arm van geest zijn ons uit, en dat doen ook de andere zaligsprekingen. Zij geven in ons dagelijks leven vorm aan dat ene gebod van Jezus, en ze vormen de grondwet van ons christen zijn. Dat is ook de reden waarom we ze vandaag in het evangelie horen, want Allerheiligen is niet het feest van de heiligen die op de kalender staan, maar het feest van alle heiligen, dus van alle mensen die naar Gods liefde geleefd hebben, en laat ons hopen dat dit ook voor ons geldt, want dan is Allerheiligen ook ons feest. De weg naar die heiligheid wijzen de zaligsprekingen ons in alle omstandigheden aan. Of we vader of moeder zijn, getrouwd of gescheiden, weduwnaar of weduwe, arbeider of bediende, priester of leek: wat we ook zijn, de zaligsprekingen sporen ons aan om dat met eerlijke inzet aan te pakken.
We zien in de wereld wat er gebeurt als mensen dat niet doen. Als ze dus niet arm van geest zijn, maar zo’n dikke nek hebben dat ze alleen opkomen voor zichzelf en hun eigen groot gelijk. Als ze zo vol leugens en bedrog zitten dat geweld heel normaal is. Als ze alleen maar egoïsme, eigenliefde en zelfverheerlijking kennen. We moeten maar kijken naar landen als Turkije, Saoedi-Arabië, Venezuela en nog zoveel landen waar presidenten of andere heersers erin geslaagd zijn hun volk zozeer te verdelen dat mensen elkaar alleen maar kunnen haten – als het al niet erger wordt, want dan proberen ze elkaar uit te moorden, zoals in Syrië, Afghanistan, Jemen en zoveel andere landen het geval is. En om nog een bekend voorbeeld te geven: in de Verenigde Staten is Donald Trump er in minder dan twee jaar tijd in geslaagd zijn land zozeer te verdelen door haat, nijd, wantrouwen en grove leugens als leefregel voor te houden, dat zelfs de democratie ondermijnd wordt.
Zusters en broeders, in de eerste lezing hoorden we een stukje uit het Boek van de Openbaring. Daarin vertelt Johannes een merkwaardige visioen. Hij ziet onder meer hoe honderd vierenveertigduizend getekenden uit alle stammen van Israël voor Gods troon staan, en daarnaast ziet hij een grote menigte die niemand tellen kon uit alle rassen en alle volkeren. Ook zij staan voor Gods troon en zingen zijn lof. Wel, tot die menigte behoren onze lieve doden die wij vandaag en morgen gedenken, die wij zullen bezoeken en voor wie wij zullen bidden, zoals we in elke viering in de voorbeden voor hen bidden. Zij leven in Gods eeuwige liefde in de palm van zijn hand. En ze zijn een voorbeeld voor ons, want zij hebben geleefd naar Gods liefde. Laten wij dat ook doen: leven naar Gods liefde, met de zaligsprekingen als wegwijzer naar een leven vol liefde en vrede, en een feest van Allerheiligen in ons dagelijks bestaan. Amen.