Bezinning bij / surfen naar:
- Exodus 3, 1-8a.13-15
- Lucas 13, 1-9
Zusters en broeders,Waren de Galileeërs van wie het bloed met dat van offerdieren werd vermengd zondaars die terecht door God werden gestraft? Nee, ze waren alleen maar het slachtoffer van de wreedheid van Pilatus. En de achttien mensen die omkwamen bij de instorting van de toren bij de Silóam, waren dat zondaars die hun verdiende lot ondergingen? Nee, ze waren alleen maar op het verkeerde tijdstip op de verkeerde plaats. En de ontelbaar vele doden bij de aardbevingen in Haïti en Chili, de stormdoden op Madera en in Europa, de treindoden in Halle … zijn dat allemaal mensen die niet beter verdienden? Nee, ze woonden alleen maar op het verkeerde eiland of in het verkeerde land, of ze zaten alleen maar op de verkeerde trein.
Dat zoeken naar schuld en schuldigen, dat nawijzen van mensen met een beschuldigende vinger, dat fezelen en kwezelen over mensen met problemen … we hebben het in ons bloed. Een kind dat fout loopt? De schuld van de ouders. Een man die drinkt? De schuld van zijn vrouw. De honderdduizenden langdurig werklozen? Eigen schuld, ze willen niet werken. Homo’s en lesbische vrouwen? Ze willen gewoon niet zijn zoals iedereen. Een meisje met anorexia? Ja, ze wilde absoluut slank zijn, hé, en nu heeft ze het niet meer onder controle. Maar je kunt het ook ruimer bekijken. En dan zie je dat voor de nazi’s de joden de schuldigen waren, voor de Israëli’s zijn het de Palestijnen, voor Al Quaeda is het iedereen die het waagt anders te denken dan zijzelf, voor de Hutu’s zijn het de Tutsi’s, en voor het rijke noorden heeft het zuiden zelf schuld aan zijn ellende. Ze moeten maar niet zo lui en niet zo corrupt en niet zo achterlijk zijn. Zo is iedereen, de hele wereld, voortdurend op zoek naar een schuldige of naar groepen schuldigen, en dat gebeurt zo goed als altijd om de eigen fouten te verdoezelen en de eigen misstappen aan het gezicht te onttrekken. Altijd volgens dezelfde ijzeren wet: hang een vijandbeeld op van de ander en belaad hem met schuld, want dan trekt hij alle aandacht en kun je zelf ongestoord je eigen gangen gaan. Gangen die dikwijls het daglicht niet mogen zien, terwijl je toch de vermoorde onschuld kunt uithangen, want het is toch de ander die slecht is, nietwaar?
‘Hou daarmee op,’ zegt Jezus. ‘Hou op met je medemens als slecht, als zondaar, als misdadiger te bestempelen. En hou zeker op met God te misbruiken door Hem als een wraakzuchtige bestraffer voor te stellen, een bestraffer die natuurlijk aan jouw kant staat. Denk erom dat het ook jou kan overkomen, dat ook jij in het verkeerde land kunt wonen, en kunt terechtkomen in de hoek waar de klappen vallen.’ En Hij vertelt de parabel van de onvruchtbare vijgenboom. ‘Hak om die boom!’ zegt de eigenaar, ‘hij wil toch geen vruchten dragen. Eigen schuld, dikke bult.’ Maar de tuinman vraagt uitstel, want misschien is het niet de schuld van de vijgenboom, misschien mist hij alleen maar een goede verzorging en wat mest, dus geef hem wat tijd.
Zusters en broeders, vandaag zien we de ellende van honderden miljoenen mensen. Vandaag worden we geconfronteerd met de kille hardheid van de liberale economie, die ons eerst in de ellende stort en daarna miljoenen mensen op straat zet omdat ze zogezegd niet renderen. Vandaag kunnen we niet langer ontkennen dat onze aarde bedreigd, en het leven zelf in gevaar is. En ook vandaag leven we in een wereld waarin hele bevolkingsgroepen geterroriseerd en zelfs uitgemoord worden omdat ze niet tot de juiste godsdienst behoren. Wel, ik denk dat het niet langer zal volstaan dat we naar schuldigen zoeken. Ik denk dat het de hoogste tijd is dat we onze verantwoordelijkheid opnemen. Als christenen, wel te verstaan. Ik denk dat we ons moeten spiegelen aan God zelf, die tegen het mensdom in zijn geheel zegt: ‘Ik ben er voor u en Ik zal er altijd zijn.’ Ook wij zullen er moeten zijn voor elkaar, voor onze medemens in nood en voor onze moeder aarde, en als we dat weigeren, dan vrees ik dat we de weg zullen opgaan van die onvruchtbare vijgenboom, en dat kan niet echt de bedoeling zijn. Laten we dus zo leven en zo geloven en zo liefhebben dat onze boom des levens echt vrucht draagt. Amen.