Zusters en broeders,
De profeet Amos leefde 2700 jaar geleden, Jezus 2000 jaar geleden, en toch zeggen ze dingen die op vandaag lijken te slaan.
Amos valt snoeihard uit tegen hen die zozeer door hun rijkdom verblind zijn dat ze hun eigen toekomst vernietigen. Ze slachten immers geen oudere dieren uit hun kudde, maar lammeren en kalveren. Ze eten dus hun eigen toekomst op. Werken doen ze niet, nee, hun leven wordt een onafgebroken feest. En aandacht voor de armen en de kleinen hebben ze helemaal niet. Wat kan hun immers de ondergang van anderen schelen. Als zijzelf het maar goed maken. Als zij zich maar amuseren.
Het zou over onze tijd kunnen gaan. Ook vandaag leven velen er maar op los. Het leven moet een feest zijn, vol ontspanning en plezier. Geen zorgen, geen tekorten, geen problemen. Alleen maar genieten, en wie dat niet kan, heeft pech. Aandacht voor zo’n pechvogel is een zorg voor anderen, en respect voor de schepping is een rem op een leven vol plezier. Eerbied voor de natuur en het milieu, voor zuivere lucht en zuiver water: dat brengt allemaal niets op. Nee, genieten, dat is pas echt leven. Zo leven en denken velen. Mocht Amos vandaag leven, dan zou hij zeker even snoeihard te keer gaan als 2700 jaar geleden.
En Jezus zou wellicht dezelfde parabel vertellen als die welke we zonet hoorden. Een parabel die even hedendaags is als de woede-uitval van Amos, maar Jezus legt meer de nadruk op de onverschilligheid van de rijkaard ten aanzien van Lazarus, en de onmacht van die arme man om iets aan zijn situatie te doen. De rijke man is zozeer met zichzelf bezig dat hij Lazarus, die nochtans aan zijn deur ligt, niet eens ziet. Hij misdoet hem niets, maar hij doet ook niets om hem te helpen. Zelfs het overschot van zijn overvloedige feestmalen geeft hij hem niet. Maar wanneer hijzelf in de problemen komt, rekent hij wel op de hulp van Abraham. ‘Vader’, noemt hij hem. Hij is immers een afstammeling van Abraham, dus behoort hij tot het volk van God. Maar hij vergeet één ding, en dat is dat hij zich nooit zo gedragen heeft. Integendeel, niet God de Heer, maar hijzelf was het centrum van zijn leven van luxe en verspilling.
Het klinkt allemaal zo hedendaags. De vreselijke kloof tussen rijk en arm, die elke dag groter wordt. De totale onverschilligheid van zoveel rijken ten aanzien van de armen, en de onmacht van de armen om iets aan hun situatie te veranderen. Hoezeer dit waar is, blijkt uit historisch onderzoek: wie vandaag rijk is, stamt heel dikwijls af van een familie die dat honderden jaren geleden ook al was, en wie arm is, sleept die armoede al generaties lang mee. Zoals miljoenen vluchtelingen hun ellende, en miljoenen kinderen hun leven zonder toekomst met zich mee meeslepen. En zo wordt de immense kloof tussen rijk en arm vereeuwigd.
Misschien vragen we ons daarbij af: Waarom doet God niets aan al die miserie? Als Hij toch zo’n bezorgde Vader en Moeder is, waarom laat Hij dat allemaal gebeuren? Het antwoord op die vraag ligt in de mens zelf. Immers, de onverschilligheid van zovelen ten aanzien van de armen is dezelfde als de onverschilligheid ten aanzien van God. En wie onverschillig is ten aanzien van God, kan ook de weg van God niet gaan, en dat is de weg van liefde, van vrede, van menselijkheid, van goedheid. Van inzet voor anderen, vooral voor mensen in nood. Zo is de cirkel rond: geen aandacht voor God de Heer is ook geen inzet voor medemensen. Dus gaat de mens alleen zijn eigen weg, en dat is niet de weg van de Heer. En zo is er niet eens plaats voor God de Heer.
Zusters en broeders, vandaag hoorden we harde woorden van Amos en een al even hard verhaal van Jezus dat op een krachtige boodschap eindigt. De rijkaard smeekt dat Abraham Lazarus naar zijn broers zou zenden om hen te waarschuwen dat ze hun leven moeten veranderen, want anders wacht hun dezelfde ellende als die waarin hij voor eeuwig moet leven. Maar Abraham is even resoluut als Amos in de eerste lezing. ‘Het woord van God is krachtig genoeg’, zegt hij.
Het woord van God is krachtig genoeg … Laten we oprecht ons best doen om naar dit woord te luisteren en er ook naar te leven. Zoals Jezus ons dat heeft voorgeleefd. Amen.