‘Lam Gods, dat de zonden van de wereld wegneemt.’
Zusters en broeders, we kennen die woorden. We bidden ze in elke viering drie keer na elkaar net voor de heilige Communie. Twee keer voegen we er ‘ontferm u over ons’ aan toe, en één keer ‘geef ons de vrede.’ Vandaag hoorden we in het evangelie dat die woorden van Johannes de Doper komen. Hij zag Jezus naderbij komen, en zei: ‘Zie, het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt.’ En misschien vragen we ons af wat hij daarmee bedoelde, en waar hij die woorden vandaan haalde.
Wel, ze hebben verband met de Wet van Mozes. Die schreef voor dat er elk jaar een Grote Verzoendag moest zijn, waarbij de hogepriester symbolisch een bok met alle zonden van het volk belaadt, waarna hij de woestijn wordt ingestuurd. Daar zal die zondebok natuurlijk omkomen, en zo zijn meteen ook alle zonden van het volk verdwenen. Die idee leefde niet alleen in de cultuur en de godsdienst van het joodse volk, maar ook in die van heel wat andere volkeren. Geregeld werd er ook een zwart schaap in een schapenkudde opgenomen. De bedoeling was dat dat ene zwarte dier in de witte kudde al het kwaad zou aantrekken, zodat de rest van de kudde van onheil gespaard zou blijven. Hoe diep dergelijke gebruiken leefden, blijkt uit het feit dat ze tot op vandaag in allerlei uitdrukkingen zijn blijven bestaan. Zo spreken we ook nu nog van een ‘arm schaap,’ en dat daarmee bedoelen we een beklagenswaardig iemand. Een ‘zondebok’ is iemand die van alles de schuld krijgt. En een ‘zwart schaap’ is iemand die een beetje uitgestoten wordt en die de dupe is van alles wat fout gaat.
Maar laten we terugkeren tot de woorden van Johannes de Doper: Jezus is het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt. Betekent dat dat we er maar op los mogen leven? Dat we ons niks moeten aantrekken, want als we iets fout doen, als we dingen uitspoken waarvan we goed weten dat ze niet deugen, neemt Jezus toch de zonden op zich en zijn wij ervan verlost.
Maar laten we onszelf niet wijsmaken. Wanneer Jezus de zonden van de wereld wegneemt, betekent dat niet dat Hij al onze zonden op zich neemt, alsof Hij ze zelf zou bedreven hebben. Het betekent wél dat Hij ons een weg aanreikt, en als we die weg volgen, zullen we geen zonden meer doen. Mooier nog: als iedereen die weg zou gaan, zouden inderdaad alle zonden van de wereld verdwenen zijn.
Zusters en broeders, de kersttijd is voorbij, en dat is de periode waarin we de geboorte van Jezus gevierd hebben, de herders verwelkomd hebben en samen met de wijzen de ster gevolgd hebben. Die ster heeft ons bij Jezus gebracht met het goud van onze liefde en onbaatzuchtigheid, de wierook van ons streven naar gerechtigheid en de mirre van ons zoeken naar vrede, barmhartigheid, vergeving en begrip. Ook Nieuwjaar is voorbij, en dat is de periode waarin we bekenden en onbekenden het allerbeste hebben toegewenst. En het is misschien ook de periode waarin we ik weet niet hoeveel goede voornemens hebben gemaakt. Wel, het zou goed zijn als we daar als christenen iets zouden van terechtbrengen. Jezus zelf houdt ons een bijzonder mooi voornemen voor en dat is: Bemin God bovenal en uw naaste gelijk uzelf. Kunnen we positief antwoorden op het begin van dit voornemen? Beminnen we God dus echt bovenal? Ik weet het, we kunnen daar niet goed op antwoorden, want hoe kunnen we meer houden van Iemand die we ons niet kunnen voorstellen dan van onze ouders, onze man of onze vrouw, onze kinderen, onze kleinkinderen, onze vrienden, onze kennissen. Maar we kunnen ons wel afvragen of we zozeer van God houden dat we houden van alles wat naar Hem verwijst. Zijn schepping bijvoorbeeld. Houden we daar echt van? Hebben we er ten minste respect voor, of zien we de hele schepping en al Gods schepselen alleen maar als een middel om te genieten en om ons bezit te vergroten?
Het zou goed zijn als we ons zouden afvragen hoever we staan in dit opzicht. Hoezeer we dus van God houden, zozeer dat we liefdevol rekening houden met heel zijn schepping. Jezus zal ons de volgende weken en maanden in al zijn woorden en daden wijzen op de weg die we moeten volgen om te leven naar dat ene goede voornemen dat Hij ons heeft aangereikt. ‘Dat is de weg’, zal Hij zeggen en die weg zal Hij ons voorgaan. Want Hij is het Lam Gods dat de zonden van de wereld wegneemt. Laten ook wij die weg gaan, zodat wij de zonden uit ons leven kunnen bannen. Amen.