Bezinning bij / surfen naar:
- 2 Samuel 12, 7-10.13
- Lucas 7, 36-8.3
Zusters en broeders,
Koning David heeft een erg vuile streek uitgehaald: hij heeft de vrouw van een van zijn soldaten tot zich genomen, en als ze zwanger is, zorgt hij ervoor dat haar man sneuvelt in de strijd. Jahwe stuurt de profeet Natan op hem af, en die vertelt hem wat hem te wachten staat: van nu af zullen moord en doodslag in zijn koningshuis heersen. Hij dreigt met nog meer niet zo fraaie dingen, maar die werden niet in de lezing opgenomen. David geeft zijn zonde toe, waarop Natan antwoordt: ‘Dan heeft de Heer u deze zonde vergeven; gij zult niet sterven.’ Die snelle vergeving is heel merkwaardig, want David heeft niet eens berouw getoond, en hij heeft zijn misdrijven pas toegegeven nadat hij met allerlei straffen werd bedreigd. Niet berouw, wel angst en berekening brengen hem tot inkeer, en toch schenkt de Heer hem vergiffenis. Ook in het evangelie schenkt Jezus een vrouw vergiffenis, maar anders dan David heeft zij wél berouw.
Vergeven: Jezus heeft het er dikwijls over, en Hij vergeeft ook daadwerkelijk, tot het uiterste toe: op het kruis bidt Hij voor hen die Hem de dood injagen: ‘Heer, vergeef het hun, want ze weten niet wat ze doen.’ Vergeven lijkt voor Hem even vanzelfsprekend, even noodzakelijk en even gemakkelijk als – zeg maar – eten en drinken. Het zal je ook wel opgevallen zijn dat Hij aan die vrouw niet eens vraagt wat ze allemaal uitgespookt heeft. Hij zegt gewoon: ‘Uw zonden zijn u vergeven.’ Zo gemakkelijk is dat.
Maar ik vrees dat we uit ervaring weten dat vergeven niet altijd zo gemakkelijk is, en wellicht stellen we ons soms zelfs de vraag of we wel mogen en kunnen vergeven. Kunnen de misdaden van de nazi’s ooit vergeven worden? Kunnen de miljoenen slachtoffers van Stalin en Mao en van de vele andere massamoordenaars en zelfmoordterroristen met de mantel van de vergeving bedekt worden? Kunnen de slachtoffers van de olieramp in de Golf van Mexico het BP zomaar vergeven dat hun zee, hun strand, hun milieu, hun inkomen, hun leven verwoest is? BP dat in de race naar de gemakkelijke miljarden wel de technologie heeft ontwikkeld om op anderhalve kilometer zeediepte nog eens honderden meter in de zeebodem te boren, maar geen dollar heeft opzijgezet om rampen als deze te vermijden of ze op zijn minst snel onder controle te krijgen. Kunnen de tienduizenden slachtoffers van die hebzucht dat zomaar vergeven? En zelf geef ik toe dat ik mij al honderden, misschien zelfs duizenden keren heb afgevraagd of ik in staat zou zijn te vergeven als mijn vrouw of een van mijn kinderen of kleinkinderen het slachtoffer werd van een doodrijder, een zelfmoordterrorist of een andere moordenaar, of een verkrachter. Ik geef ook toe dat ik er nog nooit in geslaagd ben die vraag te beantwoorden.
Ben ik een uitzondering? Ik weet het niet. Toen het schandaal rond Roger Vangheluwe uitbrak, werd aan aartsbisschop Leonard de vraag gesteld of hij die man kon vergeven. Hij antwoordde ongeveer als volgt – ik herinner me zijn woorden niet letterlijk, maar de inhoud ervan wel: ‘De mens Vangheluwe kan en moet ik als christen vergeven, maar of ik ook de priester en de bisschop Vangheluwe kan vergeven, dat weet ik zomaar niet.’
Zusters en broeders, vergeven is dus niet zo eenvoudig, zeker niet als het om zware vergrijpen gaat. Maar we moeten ervoor oppassen dat we niet worden als die farizeeër in het evangelie, die zo overtuigd is van zijn eigen perfectie dat hij zelfs de basisregels van de gastvrijheid aan zijn laars lapt: wat water over de voeten van zijn gast gieten – en dat is geen overbodige luxe in een heet en stofferig land als Israël –, hem verwelkomen met een kus – en dat is heel gewoon in die cultuur – en eventueel wat olie over zijn hoofd gieten om het stof te blussen. Nee, niets daarvan. Wat hij wél over heeft voor Jezus, is kritiek omdat Hij zogezegd niet weet dat die vrouw een zondares is, en omdat Hij zich door haar laat aanraken. In zijn antwoord zegt Jezus dat haar zonden vergeven zijn omdat ze veel liefde heeft betoond. En dan volgt er een merkwaardig zinnetje: ‘Wie weinig wordt vergeven, betoont ook weinig liefde.’ Met andere woorden: als mensen die in de fout zijn gegaan geen vergeving krijgen, krijgen ze ook geen kans om weer mens te worden. Dat is wat God en Jezus altijd opnieuw doen: mensen, dus ook ons, de kans geven om weer mens te worden. Het gemak waarmee David zonder berouw te tonen toch vergiffenis krijgt en de vanzelfsprekendheid waarmee Jezus vergiffenis schenkt, slaan bijna met verstomming. Maar ze sluiten wel helemaal aan bij wat Jezus ons leerde bidden: ‘Vergeef ons onze schulden gelijk ook wij vergeven aan onze schuldenaren.’
‘Vergeef ons onze schulden’: laten we nooit vergeten dat wijzelf niet zo goed en niet zo braaf en niet zo perfect zijn als we zouden willen en kunnen zijn. Ook wij hebben dikwijls vergeving nodig, van God en van onze medemensen. Laten we dus ons best doen om zelf als vergevende mensen door het leven te gaan. Amen.