Bezinning bij / surfen naar:
Kerstmorgen, halfacht ’s morgens, Noordstation Brussel. In de tunnel is het een af en aan van niet echt veel mensen, vroege en vooral late vogels. Dronken en halfdronken feestvierders met toeters, bellen en carnavalshoedjes. Ze strompelen meer dan ze gaan, lachend en schreeuwend. Een fel geschminkte dame op jaren blaast haar rolfluitje open in mijn gezicht. Ze gilt tegen mij en mijn broer dat we vrolijk moeten zijn, want het is Kerstmis. We bekijken de taferelen in de tunnel met ogen vol ongeloof.
Zusters en broeders, dit is geen sfeerbeeld anno 2010. Nee, we schrijven 1956, en mijn broer en ik zijn onderweg naar huis. Op het internaat in de Antwerpse Kempen waar we toen verbleven, begon de kerstvakantie op Kerstnacht. Na de nachtmis kregen we warme chocolademelk, maakten we onze koffers, verveelden ons nog een paar uur, en gingen dan vier kilometer te voet naar het station voor de eerste trein richting Antwerpen. Daarna wachtte ons nog een lange tocht richting ons geboortedorp. En ik kan u verzekeren: het was voor ons een brutaal ontwaken daar in dat Noordstation in Brussel. Zo hadden we Kerstmis nog nooit gezien, we hadden het ons zelfs niet kunnen inbeelden. Want voor ons was Kerstmis … ja, wat was Kerstmis toen voor ons, en wat is Kerstmis vandaag?
Maar ik denk dat ik de vraag verkeerd stel. Ik denk dat ik moet vragen: Wat is Kerstmis? Vieren we vandaag de 2000 en zoveelste verjaardag van Christus? Nee, dat doen we niet. Wat we wél vieren, is dat God zich 2000 en zoveel jaar geleden direct heeft verbonden met zijn schepping in haar geheel, en met de mens in het bijzonder. Naar menselijke normen deed Hij dat op een heel merkwaardige manier: zijn ouders waren geen keizerlijk echtpaar in het centrum van de macht, maar zeer eenvoudige mensen. Zijn herauten waren geen koningen of presidenten, maar engelen. En die brachten hun boodschap niet aan de groten der aarde, wel aan verworpelingen van die tijd: herders, ergens te velde. Maar hun boodschap was bestemd voor het hele volk: vandaag was hun een Redder geboren. En toen verheerlijkten ze God en zegden ze vrede toe aan alle mensen die Hij liefheeft.
Dat is Kerstmis: God die zich met de mens verbindt, en die zich in de eerste plaats herkent in armen, eenvoudigen, mensen aan de rand. En als we niet met onze ogen toe leven, dan zien we dat dit kerstverhaal van alle tijden is. Ook vandaag nog worden miljoenen kinderen geboren in omstandigheden die geen haar beter zijn dan die van Jezus. Kinderen in de sloppenwijken van de wereldsteden, in de favela’s van Zuid-Amerika, op de vuilnisbelten van Azië en Afrika. Dikwijls zijn ze gedoemd hun weg te zoeken op straat, en overleven ze in riolen. Maar misschien belichamen zij meer dan wij de kern van het kerstverhaal. Wij en onze kinderen werden en worden geboren in comfort en veiligheid. En daar is niets mis mee, integendeel, hoe beter een pasgeboren mensenleven beschermd wordt, hoe meer we Gods droom benaderen. Zijn droom van een wereld in vrede en harmonie. Maar met zijn eigen geboorte in dat kwetsbare kind ergens te velde laat Hij ons de andere kant van de wereld zien, en zegt Hij: Ook dat zijn mijn liefste kinderen, en ze hebben mijn aandacht meer dan nodig. Ook in hen word Ik telkens opnieuw geboren. Want zo is het: in elk nieuw mensenkind laat God zien dat Hij zijn wereld blijft liefhebben, ook al maken wij er met zijn allen dikwijls een puinhoop van.
Misschien zouden we ons meer aan de herders moeten spiegelen. Ze waren arm, werden niet gerespecteerd, maar stonden wel open voor God en voor het wonder van zijn verbondenheid met de mens. Misschien moesten we dat ook doen: ons echt openstellen voor God. Betlehem was een beginpunt. Daar werden we op weg gezet in de voetsporen van Jezus. Krijgt God, krijgt Jezus een plaats in de herberg van ons leven, van ons doen en denken, van ons gezin, ons werk, onze gemeenschap, onze Kerk?
Zusters en broeders, 2000 en zoveel jaar geleden begon de geschiedenis van God met de mens. Laten we nooit vergeten hoe die geschiedenis begon: in eenvoud, nederigheid en trouw. Dat is dus Kerstmis: ‘God met ons’ in eenvoud, nederigheid en trouw. Kan het voor ons dan iets anders zijn? Ik denk het niet. Ik wens ons allen en ieder mensenkind een echt zalige en vredevolle Kerstmis toe. Amen.