- Eerste lezing: Prediker 1, 2; 2, 21-23
- Evangelie: Lucas 12, 13-31
‘IJdelheid der ijdelheden, en alles is ijdelheid.’
Zusters en broeders, is het waar wat Prediker zegt? Is alles nutteloos en leeg? Is alle werk, elke inspanning, elke inzet ijdel? Kan je dan niets doen om gelukkig zijn? Het is een feit dat ieder van ons problemen kent, niet alleen met vreugde en vrede, maar ook met pijn en verdriet, maar is alles daarom ijdel, alles leeg, alles nutteloos?
In het evangelie geeft Jezus daar een antwoord op. Wanneer een man zijn hulp inroept in verband met een erfenisruzie met zijn broer, weigert Jezus daarop in te gaan. Wat Hij wel doet is de reden geven van die ruzie, en dat is hebzucht. Hij waarschuwt daar ook uitdrukkelijk voor. ‘Hoed u voor hebzucht, want uw leven hangt niet af van bezittingen, ook niet als ze overvloedig zijn’, zegt Hij, en Hij vertelt het verhaal van de rijke man met zijn overvloedige oogst, die alleen aan zichzelf en zijn rijkdom denkt, en niet aan de werkelijkheid, en die is dat rijkdom geen garantie is op eeuwig leven.
Het klinkt zo van onze tijd. We kunnen niet ontkennen dat we leven in een wereld waarin rijkdom en bezit ontzettend belangrijk zijn. Je valt gewoon achterover als je hoort hoeveel sommige mensen verdienen en hoe immens het bezit is van de allerrijksten. Dus heeft Prediker gelijk wanneer hij ingaat tegen die drang naar meer en meer, want wat brengt het op? Heel dikwijls meer zorgen dan zorgeloosheid, meer onrust dan rust, meer onvrede dan vrede, en daar wordt niemand gelukkig van, terwijl je dat wel wordt van liefde, vrede en vreugde.
‘Hoed u voor bezitsdrang’, zegt ook Jezus, en Hij heeft gelijk. Hoeveel vreselijke ruzies ontstaan er niet tussen broers en zussen om een erfenis. En zulke ruzies maken toch niemand gelukkig? Maar Jezus wijst bezit en rijkdom niet af. Ook christenen mogen daarvan genieten, zoals ze mogen genieten van vakantie, een uitstap, ontspanning. Maar rijkdom en bezit mogen niet het doel van het leven zijn. Ze waarborgen je geen enkele zekerheid, zeker niet in verband met lijden, en nog minder in verband met dood. Rijke mensen kunnen net zo goed ziek worden als arme mensen, en ze sterven doen ze alleszins.
Telt er dan niets mee in het leven? Heeft Prediker dan toch gelijk wanneer hij zegt dat alles ijdel is? Nee, zegt Jezus, dat geldt alleen voor ‘iemand die schatten verzamelt voor zichzelf, maar niet rijk is bij God.’ En hoe word je rijk bij God? Door te leven naar zijn gebod van liefde, vrede en vreugde. Door je niet in jezelf, ie bezit en je rijkdom op te sluiten, maar er altijd te zijn voor je medemensen. Dan werk je mee aan het Rijk van God, en dat is de hemel op aarde, want het gaat om niets anders dan om liefde, vrede en vreugde, en die scheppen een heerlijke wereld voor iedereen.
Zusters en broeders, de werkelijkheid leert ons wat er gebeurt als hebzucht en eigenbelang heersen over de wereld. Dan ontstaan er oorlogen en terrorisme. Dan heeft het leven van anderen geen waarde meer. Dan zijn er miljoenen vluchtelingen en honderden miljoenen doodarme mensen. Dan zijn er geen vrijheden, geen vrouwenrechten, geen rechten op eigen geaardheid. Dan wordt de wereld onleefbaar. Gelukkig zijn er heel veel mensen die niet meedoen aan zo’n wereld. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld zijn er honderden superrijken die miljarden wegschenken voor mensen in nood, en wereldwijd zijn er tientallen miljoenen mensen die zich vrijwillig inzetten voor de zorg voor ouderen, zieken, gehandicapten en allerlei liefdadigheidsinstellingen. Nee, bijlange niet alles is ijdel, leeg en nutteloos, integendeel, er is heel veel rijkdom in de ogen van God. Laten ook wij ons voor die rijkdom inzetten. Laten we dus geen dwazen zijn zoals die slimmerik met zijn overvloedige oogst, maar werken aan de rijkdom in Gods ogen. Amen.