- Eerste lezing: Sefanja 2, 3; 3, 12-13
- Evangelie: Mattheus 5, 1-12a
Zusters en broeders,
Drie maanden geleden hoorden we hetzelfde evangelie als vandaag, namelijk de Zaligsprekingen. Die horen we elk jaar ook op Allerheiligen, en dat is niet verwonderlijk, want ze vormen de kern van ons geloof. Ze zijn immers een toepassing op ons dagelijks leven van Jezus’ ene gebod: Hou bovenal van God, en hou evenveel van je naaste als van jezelf. Het is dus goed dat we aandacht besteden aan de Zaligsprekingen, want we zijn pas zalig als we ernaar leven.
Maar wat betekent ‘zalig’ eigenlijk? Het wil zeggen: heel gelukkig, zo gelukkig dat je je in de hemel kan voelen. Je kan dus zeggen dat je op de goede weg bent als je leeft volgens de Zaligsprekingen. Als je arm van geest, dus niet hoogmoedig bent, geen dikke nek hebt en je jezelf niet ophemelt, maar nederig bent. Maar vandaag gaat onze aandacht speciaal uit naar de zesde Zaligspreking, namelijk ‘Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien.’
Om te beginnen: wat betekent ‘zuiver van hart’ zijn? We weten dat ons hart de motor is van ons leven. Houdt het op met kloppen, dan houdt ons leven op. Het is dus goed dat we er veel aandacht aan besteden, want het is de plaats waar we alles voelen wat er omgaat in ons, zowel lichamelijk als geestelijk. Het gaat dus niet alleen sneller kloppen als er gevaar dreigt of als we ons erg inspannen, maar ook als we iets als spannend ervaren, als we schrik hebben, als we verliefd zijn – maar dat is voor de meesten onder ons al een tijdje geleden.
Maar hoe dan ook, het is goed als we ons hart zuiver houden, want het is echt veel te belangrijk om ermee te knoeien. We mogen het dus niet uitdagen en onder druk zetten, maar we moeten er zorg aan besteden, en dat doen we door het vrij te houden van foute gedachten en foute gedragingen. Jezus geeft daar op een andere plaats een uitgebreide opsomming van. Hij spreekt van ‘boze gedachten, ontucht, diefstal, moord, echtbreuk, hebzucht, kwaadaardigheid, bedrog, losbandigheid, afgunst, godslastering, trots en lichtzinnigheid.’ En we moeten geen hartspecialisten zijn om te weten dat het koesteren van zulke negatieve kwaliteiten helemaal niet goed is voor onze gezondheid. En evenmin moeten we godgeleerden zijn om te weten dat zulke boze gedachten en gedragingen er niet kunnen toe leiden dat we God zien, want met zo’n vulling zijn we zeker niet zuiver van hart.
En zo wordt ook duidelijk waarom er vandaag zovelen zijn die God niet kunnen zien, en ook niet willen zien: omdat ze barsten van boze gedachten, kwaadaardigheid, bedrog, en meer van die vreselijke eigenschappen die het hart verzieken. We zien dat spijtig genoeg in de vreselijke oorlog die niet alleen Oekraïne, maar heel de wereld teistert, in de wijdverbreide corruptie, in de uitbuiting van de zwakken en de kleinen en in nog zoveel meer.
Maar die foute eigenschappen zijn niet alleen de oorzaak van alles wat er fout loopt in deze wereld, maar ook van het stuklopen van zoveel relaties, want ze maken het onmogelijk zuiver van hart te zijn ten opzichte van een partner. Om het met andere woorden te zeggen: de liefde die het hart zuiver maakt, wordt verdrongen door andere belangen.
Zusters en broeders, de Zaligsprekingen zijn geen akkefietje dat heel mooi klinkt, maar waar we ons geen zorgen moeten over maken. Dat moeten we juist wel doen, want ze bepalen onze relatie met God, met de wereld, met onze medemensen, met alles in ons leven. Als we ertegen ingaan, vernietigen we niet alleen onszelf, maar ook het respect en de liefde voor onze medemensen en onze wereld. Probeer je maar eens een gelukkig leven voor te stellen als je een dikke nek hebt. Als je mensen die bedroefd zijn alleen maar kunt uitlachen. Als je keihard bent in heel je doen en laten, en meer van die dingen. Dan ken je geen liefde meer, en ook geen vrede en vreugde. Dan is je leven geen leven meer, maar chagrijn, of erger. Laten we ons dus echt inspannen om arm van geest en zuiver van hart te zijn. Het is echt de moeite waard. Amen.