- Eerste lezing: Leviticus 19, 1-2.17-18
- Evangelie: Mattheus 5, 38-48
‘Als iemand u op de rechterwang slaat, keer hem dan ook de andere toe. Als iemand uw onderkleed wil afnemen, sta hem dan ook uw bovenkleed af. Bemin uw vijanden en bid voor wie u vervolgen.’
Zusters en broeders, het zijn keiharde woorden van Jezus, maar als we ze verbinden met de laatste woorden van het evangelie, veranderen ze van toon. Daar zegt Jezus: ‘Wees volmaakt, zoals uw Vader in de hemel volmaakt is.’ Dat is natuurlijk onmogelijk, want hoe zouden wij even volmaakt kunnen zij als God. Maar als we die woorden verbinden met het scheppingsverhaal, klinken ze al helemaal anders. Daar lezen we dat God de mens schiep als zijn evenbeeld. Wij zijn dus Gods evenbeeld, dus is het vanzelfsprekend dat wij ons gedragen zoals Hij. En wat zegt Jezus over Hem? Dat Hij de zon laat opgaan over de slechten en de goeden, en het laat regenen over echtvaardigen en onrechtvaardigen. God strooit zijn gaven van liefde en vrede dus uit over iedereen, goeden zowel als kwaden. Daarin bestaat zijn heiligheid, en Hij vraagt dat de mens, die Hij als zijn evenbeeld geschapen heeft, dat ook zou doen: geen haat dragen, maar liefde, geen wraak nemen of wrok koesteren, maar uw naaste beminnen zoals uzelf, hoorden we in de eerste lezing, en dat zijn ook woorden van Jezus.
Wat Jezus verkondigt, is dus niets anders dan de toepassing van die heiligheid op ons dagelijks leven. Het zijn geen wetten, maar aansporingen. En tegelijk zijn het ook waarschuwingen tegen wat er gebeurt als we niet naar die aansporingen luisteren. ‘Bemin uw vijanden’ is een van die wereldvreemde en onmogelijk klinkende waarschuwingen, maar probeer je eens voor te stellen dat Jezus zou gezegd hebben: ‘Hou boven al van God, en hou evenzeer van uw naaste als van uzelf, maar uw vijanden moet gij haten’: hoe zouden wij ons daarbij voelen? Hoe zouden wij zorgeloos en gelukkig door het leven kunnen gaan? Ieder van ons heeft wel iemand, misschien meer dan één iemand, die niet direct onze beste vriend of vriendin is. Iemand van wie we niet echt houden. Maar die iemand haten? Wat een leven vol kommer en kwel zou dat teweegbrengen!
Veel beter is dat we ernaar streven even heilig te zijn als God. En dat doen we als we doen en denken naar de woorden en daden van Jezus. Zijn maatstaf is vergeving, verzoening, liefde. Als we dat doen, is er in ons leven niet eens plaats voor geweld, ruzie, ontrouw, bedrog en meer van die dingen die het leven ongelukkig maken. Dan is er wel plaats voor rust, voor vriendschap, voor geluk, voor harmonie, voor ogen vol blijdschap en vol hartelijkheid.
Wil dat nu zeggen dat we ons moeten laten doen? Dat we geweld, diefstal, bedrog enzovoort zomaar moeten toelaten, en we er ons niet mogen tegen verzetten? Dat mogen we wel, maar we mogen geweld niet beantwoorden met geweld, diefstal niet met diefstal, haat niet met haat enzovoort. Als we dat toepassen op de werkelijkheid van vandaag, dan kunnen we zeggen: Oekraïne mag zich wel verdedigen tegen het Russische geweld en de Russische misdadigheid, maar mag Rusland niet hetzelfde aandoen.
Zusters en broeders, even volmaakt, even heilig als onze Vader in de hemel kunnen wij en de mensheid niet zijn, maar we kunnen er wel naar streven. Streven naar liefde, naar vrede, naar geluk, naar vreugde, en alles uit de weg gaan wat dat streven hindert of onmogelijk maakt. Zelf liefde zaaien, zelf vrede geven, zelf geluk uitdragen, zelf vreugde delen. Het maakt onszelf en de wereld om ons heen alleen maar gelukkiger. Het loont dus echt de moeite om ernaar te streven even volmaakt te zijn als onze Vader in de hemel, ook als we daar niet altijd in slagen. Amen.