- Eerste lezing: 1 Samuël 26, 2.7-9.13 -13.22-23
- Evangelie: Lucas 6, 27-38
‘Wees barmhartig zoals uw Vader in de hemel barmhartig is.’
Zusters en broeders, dat zijn geen woorden die Jezus toevallig uitspreekt. In zijn tijd en ook in eeuwen voor Hem, was er vaak geen sprake van barmhartigheid, integendeel. Vaak werd de naam van God misbruikt om tegenstanders te bestrijden, desnoods te vermoorden. Dat is in de loop der eeuwen niet veranderd, zeker niet. In Gods naam werden vreemde werelddelen veroverd en hele bevolkingsgroepen uitgemoord, brachten katholieken protestanten, en protestanten katholieken op de brandstapel, en werden er oorlogen gevoerd onder de slogan ‘God mit uns’. Vandaag hebben in veel moslimlanden vrouwen in naam van Allah geen rechten, worden meisjesscholen met de grond gelijkgemaakt, jagen fanatieke zelfmoordterroristen zichzelf en hun medemensen de dood in, en zijn er constant conflicten tussen landen met een andere moslimvariant. Het is tegen die werkelijkheid van alle tijden dat Jezus inbrengt: ‘Bemin uw vijanden, doe wel aan die u haten, zegen hen die u vervloeken en bid voor hen die u mishandelen.’
Want dat is wat God wil: geen wreedheid in zijn naam, maar liefde en vrede. Hij heeft de mens niet geschapen om anderen te vernederen, te vermoorden en als slaven te misbruiken, maar om elkaar lief te hebben. Want Hij is liefde, niets anders dan liefde. Bemin iedereen, dus ook uw vijanden, zegt God, zegt Jezus. En daarmee weten we dat houden van geen kwestie is van emoties, maar van doen, van handelen. Behandel uw medemensen, ook hen die je niet graag ziet, zoals je zelf behandeld wil worden. Laat je dus niet leiden door het kwade, maar door het goede. Dan spiegelen we ons aan God. Want Hij is goed voor alle mensen, ook voor de ondankbaren en slechten.
En zo wordt de opdracht van Jezus ‘Wees barmhartig zoals uw Vader in de hemel barmhartig is’ meteen heel begrijpelijk. Nee, het is geen onuitvoerbare opdracht, maar een wegwijzer om de wereld leefbaar te maken.
Net als die andere opdracht: ‘Oordeel niet, dan zult gij niet geoordeeld worden. Veroordeel niet, dan zult gij niet veroordeeld worden.’ Ook die woorden zijn een wegwijzer naar een leefbare wereld. Want oordelen, daar zijn we goed in, tenminste als het niet over onszelf, maar over andere mensen gaat. ‘Zie wat hij gedaan heeft. Dat zou ik nooit doen.’ Hoor wat hij zegt, dat zou ik nooit zeggen.’ Het zijn woorden die we allemaal kennen, en die we misschien zelf ook vaak gebruiken. Woorden en uitspraken waarmee we anderen naar beneden duwen en onszelf verheffen, wat wij doen niet wat die anderen doen, wij zijn veel beter dan zij!
Zusters en broeders, ‘Wees barmhartig zoals uw Vader in de hemel barmhartig is,’ en ‘Bemin uw vijanden, doe wel aan die u haten, zegen hen die u vervloeken en bid voor hen die u mishandelen’ zijn geen woorden die ons vermogen te boven gaan, integendeel, het zijn woorden die de wereld leefbaar maken. Nee, de Oekraïners moeten niet echt houden van Poetin en zijn machtswellustige clan, en de Palestijnen moeten niet geen liefde uitstralen voor Netanyahu en de Israëlieten die hun steden, dorpen, scholen, ziekenhuizen stuk voor stuk vernietigen, maar ze mogen hun haat niet met wederhaat beantwoorden, want dan wordt elke weg naar een vredevolle samenleving vernietigd. Dat is wat Jezus met die ogenschijnlijk onmogelijke opdrachten wil aantonen. Nee, barmhartigheid en houden van zijn geen emoties, maar handelingen die leiden naar wegen van liefde en vrede. Precies de wegen die God bij zijn schepping heeft uitgetekend, en die Hij ons in de persoon van Jezus heeft voorgeleefd. Laten we dus altijd proberen die wegen te gaan, ook al is dat niet altijd gemakkelijk. Amen.